Eekhoorntjesbrood (Boletus edulis)
Eekhoorntjesbrood is een opvallende paddenstoel die in symbiose (ectomycorrhiza)
leeft met verschillende boomsoorten (vooral eik en beuk). De hoed kan soms een doorsnee van 30 tot 35 cm krijgen, maar
blijft meestal kleiner (2). Hij is aan de bovenzijde bleekbruin,
hazelnootbruin of kastanjebruin. De poriën aan de onderzijde zijn
aanvankelijk witachtig van kleur, maar verkleuren bij oudere exemplaren
naar geelgroen. De
steel is gebroken wit tot lichtbruin en bedekt met een
netwerkpatroon van opstaande ribbeltjes. In een Italiaans onderzoek
bleek er tussen de hoeveelheid ondergronds mycelium en het aantal
bovengrondse
vruchtlichamen geen enkel verband te bestaan; vruchtlichamen
konden
talrijk zijn terwijl de bodem slechts weinig mycelium
bevatte (5). In Nederland komt de soort vooral voor in
lanen en bermen op zandige of lemige bodem.
Naam
Het Latijnse woord boletus en het Griekse woord bolites betekenen beiden "paddenstoel". De soortsnaam edulis betekent "eetbaar" (1).
Eetbaarheid/nut
Eekhoorntjesbrood
is een bijzonder smakelijke paddenstoel (6,7), rijk aan eiwit en het
koolhydraat trehalose (8). Onverzadigde aldehyden
en ketonen met acht koolstofatomen bepalen het krachtige aroma (4). De
zwam wordt in
Centraal en Zuid Europa op grote schaal verzameld en in gedroogde
toestand in supermarkten en groentenwinkels verkocht (2). Men is er
echter
nog niet in geslaagd om de vruchtlichamen voor commerciële
doeleinden te kweken (3). Oude exemplaren zijn dikwijls
door maden aangetast en dan niet langer eetbaar. Ook
naaktslakken, muizen en eekhoorns doen zich aan de zwam te goed.
Eekhoorntjesbrood bevat allerlei biologisch aktieve verbindingen (zie
6,7,9,10),
zoals ergosterol, lectines, virusremmers,
anti-oxidanten en fytochelatines (oligopeptiden die zware metalen
kunnen binden zodat de paddenstoel tegen hun giftige werking wordt
beschermd).
Eekhoorntjesbrood langs wegen of op vervuilde grond kan
niet voor
consumptie worden verzameld, omdat de paddenstoelen dan hoge
concentraties
van zware metalen bevatten.
Waar gevonden
Wij hebben eekhoorntjesbrood aangetroffen in
de bermen van Gast en Boltslaan, in de zuidberm van de Patrijzenlaan en langs het
noordelijk deel van de Boslaan. Meestal bij
zomereiken.
Literatuur
1. Boletus edulis Bull. - Cep, Porcini or Penny Bun Bolete. Document op first-nature.com.
2. Graebner H u.Ä. Gemeiner Steinpilz. Document op de.wikipedia.org.
3. Hall IR, Yun W, Amicucci A (2003) Cultivation of edible ectomycorrhizal mushrooms. Trends in Biotechnology 21:433-438.
4. Misharina TA, Muhutdinova SM, Zharikova GG, Terenina MB, Krikunova NI (2009) The composition of volatile components of cepe (Boletus edulis) and oyster mushrooms (Pleurotus ostreatus). Appl Biochem Microbiol 45:187-193.
5. Peintner U, Iotti M, Klotz P, Bonuso E, Zambonelli A (2007) Soil fungal communities in a Castanea sativa (chestnut) forest producing large quantities of Boletus edulis sensu lato (porcini): where is the mycelium of porcini? Environmental Microbiology 9:880-889.
6.
Ribeiro B, Lopes R, Andrade PB, Seabra RM, Gonçalves RF, Baptista P,
Quelhas I, Valentao P (2008) Comparative study of phytochemicals and
antioxidant potential of wild edible mushroom caps and stipes. Food
Chemistry 110:47-56.
7. Rockefeller A a.o. Boletus edulis. Document op en.wikipedia.org.
8. Tsai SY, Tsai HL, Mau JL (2008) Non-volatile taste components of Agaricus blazei, Agrocybe cylindracea and Boletus edulis. Food Chemistry 107:977-983.
9. Von Wright A, Knuutinen J, Lindroth
S, Pellinen M, Widén KG, Seppä EL (1982) The mutagenicity of some
edible mushrooms in the Ames test. Food Chemistry and Toxicology
20:265-267.
10. Zheng S, Li C, Ng TB, Wang HX (2007) A lectin with mitogenic activity from the edible wild mushroom Boletus edulis. Process Biochemistry 42:1620-1624.Terug naar de soortenlijst