Esdoornvlekkenzwam (Rhytisma acerinum)
De esdoornvlekkenzwam is een parasitaire schimmel die zwarte vlekken veroorzaakt op de bladeren van de gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus)
en andere esdoornsoorten (9). Hoewel deze "teervlekken" uit
steunweefsel van de schimmel bestaan en er sporenvormende structuren (apotheciën)
in aangelegd worden, ontwikkelen die zich pas volledig wanneer de
gevlekte bladeren van de boom zijn gevallen, tijdens de winter
(2,5,13). De sporen zijn ééncellig, naaldvormig, en hebben een minuscuul kleefkussentje aan het eind.
Ze komen vrij in april, op het moment dat er nieuw
esdoornblad uit de knop komt. De sporen worden door de wind
verspreid en kunnen zich met hun kleefstof aan een fris, jong blad
hechten. Sporen die op een gastheerblad terecht zijn gekomen, kiemen
waarna de schimmel via een huidmondje het blad binnendringt. In het
blad ontwikkelt zich vervolgens een uitgebreid mycelium, waarna er
vanaf het midden van de maand juli zwarte vlekken verschijnen. Hoewel
de aangetaste bladeren er pokdalig uitzien, brengt de schimmel zijn
gastheerboom weinig schade toe (2). Vele auterus menen dat de sporen
van Rhytisma acerinum
gevoelig zijn voor luchtvervuiling (vooral door zwaveldioxide), omdat de schimmel vaker wordt aangetroffen op het platteland dan in grote steden (1). Aan dit verspreidingspatroon kunnen echter ook andere factoren ten grondslag liggen, zoals
het opruimen van gevallen blad in stadsparken, een uiteenlopende hoeveelheid regenval
in het voorjaar en een sterke of minder sterke uitdroging van de groeiplaats door de wind (4,5,13). De
esdoornvlekkenzwam komt ook voor in Noord Amerika,
maar de Amerikaanse populaties lijken te verschillen van de Europese (3).
Naam
De genusnaam Rhytisma is afgeleid van een Grieks woord, dat "lap" betekent. De soortnaam acerinum betekent "van de esdoorn".
Eetbaarheid/nut
De stromata van de esdoornvlekkenzwam zijn voor mensen niet eetbaar.
Waar gevonden
We
hebben aangetaste esdoorns aangetroffen in het
Smitpark, nabij de plek waar de gemeente later een beach
volleybalveld heeft aangelegd. Bovenstaande foto's werden echter gemaakt
in een houtsingel in Delfzijl en langs een wandelpad in het Lauwersmeergebied.
Literatuur
1. Bevan RJ, Greenhalgh GN (1976) Rhytisma acerinum as a biological indicator of pollution. Environ Pollut 10:271-285.
2. Hallen Adams H, Volk T (2007) Rhytisma acerinum and Rhytisma punctatum, two causes of tar spot of maple. Document op botit.botany.wisc.edu/toms_fungi.
3. Hsiang T, Tian L (2007) Tar spot of maple in Canada. Power Point presentation, uoguelph.ca/~thsiang.
4. Hsiang T, Tian LX, Sopher C (2009) Non-native hosts and control of Rhythisma acerinum causing tar spot of maple. SDU Faculty of Forestry Journal A 2009:189-193.
5. Jones SG (1925) Life-history and cytology of Rhytisma acerinum (Pers.) Fries. Ann Bot 39:41-75.
6. Karami SM, Kavosi MR, Hajizadeh G, Jalilvand H (2014) Biotechnical control of tar spot (Rhytisma acerinum) disease on velvet maple (Acer velutinum Boiss) in vitro. J Forest Sci 60:330-335.
7. Leith ID, Fowler D (1987) Urban distribution of Rhytisma acerinum (Pers.) Fries (tar spot) on sycamore. New Phytol 108:175-181.
8. Maine Forest Service (2009) The Leaf Spot of Norway Maple (Rhytisma acerinum) . Augusta, ME: Maine Department of Conservation.
9. Müller K (1912) Über das biologische Verhalten von Rhytisma acerinum auf verschiedenen Ahornarten. Ber.Deutsche Bot.Ges. 30:385-391.
10.
Náplavová K, Gáper J (2016) Bioindication value of tar spot on maple
trees in industrial areas: the case of Ostrava region, the Czech
Republic. Folia Oecologica 43:183-192.
11. Rhytisma acerinum. Document op en.wikipedia.org.
12. Rhytisma acerinum (Pers.) Fr. - Sycamore Tarspot. Document op first-nature.com.
13. Weber RWS, Webster J (2002) Rhytisma acerinum, cause of tar-spot disease of sycamore leaves [Teaching techniques for mycology: 18]. Mycologist 16:120-123.
Terug naar de soortenlijst