Gele
knotszwam (Clavulinopsis
helvola) ?
Gele knotszwammen groeien doorgaans tussen strooisel op de kale bodem, of tussen gras
en mos, bij eiken, beuken of dennen (2,3,6). De paddenstoel kan ook opduiken in (matig) vochtige
heischrale graslanden (1,3,7,10,12,15,16) en in parken en tuinen (3). Het mycelium leeft volgens de meeste mycologen van de afbraak van dood
plantaardig materiaal (8), maar op één website wordt beweerd dat de gele knotszwam een symbiont is van bepaalde bomen (9). De vruchtlichamen
kunnen 3 tot 6 cm hoog en 2
tot 3.5 mm dik worden. Ze groeien alleen of staan in kleine groepjes
bij elkaar (maar niet in dichte bosjes). De paddenstoel heeft de vorm van een
onvertakte, dunne,
worm- of cylindervormige knots, meestal met een stompe top, maar soms puntig en aan het eind afgeplat. Het bovenste deel van de
knots kan een gele lengtegroef hebben (11). Vanwege hun heldergele
tot oranjegele kleur zijn de zwammen ondanks hun kleine afmetingen
behoorlijk opvallend. De steel is bleker (meer
citroengeel) dan de top en de steelbasis is wit (2). Vruchtlichamen
die op een zonnige plaats groeien zijn vaker oranje, en
vruchtlichamen die op een beschaduwde plaats groeien vaker geel van
kleur (4). De sporen worden over de hele oppervlakte van de knots gevormd en
zijn opvallend wratvormig gestekeld (2,3). De
paddenstoel is gevoelig voor vermesting (8). Hij
komt behalve in Europa ook voor in Azië (11).
Naam
De genusnaam Clavulinopsis betekent: "op Clavulina gelijkend", Clavulina is een knotsje. De soortnaam helvola (of helveola) betekent
"geelwit". Clavulinopsis
helvola, Clavaria helvola, Clavaria dissipabilis, Clavaria echinospora,
Clavaria inaequalis, Clavaria similis, Donkella helvola en
Ramariopsis helvola
zijn synoniemen van Clavulinopsis
helvola
(2,5,12,14). Een Franse website vermeldt nog veel meer synoniemen (13).
De gele knotszwam kan gemakkelijk worden verwisseld met de verblekende
knotszwam (Clavulinopsis
luteo-alba) en ook met de fraaie knotszwam (Clavulinopsis laeticolor).
Die lijken sterk op de gele knotszwam maar ze hebben
gladde sporen (3,4). Gezien de oranje tinten zou de paddenstoel op onze
foto's ook de fraaie knotszwam kunnen zijn. Achter de titel van
deze pagina hebben we maar een vraagteken gezet (want we hebben geen vruchtlichamen
verzameld en de sporen niet bekeken).
Eetbaarheid/nut
De
gele knotszwam wordt niet beschouwd als een eetbare soort (3,6). Hij is
veel te klein en te zeldzaam om als voedsel te worden verzameld en is
bovendien volkomen smakeloos (6).
Waar gevonden
In
Zuidhorn hebben we gele knotszwammen nog niet aangetroffen, maar we
hebben de paddenstoel enkele malen gezien langs wandelpaden in het
bos van de Coendersborg bij Nuis.
Literatuur
1. Arnolds E (2015)
Wasplatengraslanden in Nederland. Deel I. Ecologische en
vegetatiekundige aspecten. Stratiotes 47:45-75.
2. Christiansen MP
(1967) Clavariaceae
Daniae. Species especially collected in the isle of
Zealand. Friesia 8:117-160.
3. Clavulinopsis helvola.
Webdocument op www.fichasmicologicas.com.
4. Clavulinopsis helvola
(Pers.) Corner. Webdocument op www.fungipedia.org.
5. Dubus JP (2014)
Contribution à l’étude des Clavariacées ss lato en Mayenne.
Fédération des Associations Mycologiques de l’Ouest - Bulletin spécial
n° 2.
6. García Bona LM. Clavulinopsis helvola
(Fr.) Corner. Webdocument op guiahongosnavarra1garciabona.blogspot.nl.
7. Goldgelbe
Wiesenkeule. Webdocument op www.ausgabe.natur-lexicon.com.
8. Goldgelbe
Wiesenkeule, Orangegelbe Keule, Gelbes Mooskeulchen. Webdocument op
www.123pilze.de.
9. Goldgelbe
Wiesenkoralle. Webdocument op tintling.com.
10. Hooijmeijer J
(2001) Paddestoelen op Zuiderzeeduintjes. Twirre 12:135-136.
11.
Maneevun A, Sanoamuang N (2010) Monograph of eight simple-club shape
Clavarioid fungi from Nam Nao National Park based on morphological and
molecular biological data. KKU Res J 15:258-270.
12. Marqua J (2014)
Gelbes Wiesenkeulchen Clavulinopsis
helvola (Persoon: Fries) Corner. Webdocument op
www.pilzflora-ehingen.de.
13. Péan R, Bouet C
(2018) Clavulinopsis
helvola (Persoon) Corner. Webdocument op www.mycodb.fr.
14. Petersen RH (1978)
Notes on Clavarioid Fungi. XV. Reorganization of Clavaria, Clavulinopsis
and Ramariopsis.
Mycologia 70:660-671.
15. Ribes Ripoll MA. Clavulinopsis helvola (Pers.)
Corner. Webdocument op www.micobotanicajaen.com.
16. Runge A (1994)
Beitrag zur Pilzflora der westfählischen Kalk-Halbtrockenrasen. Z Mykol
60:275-284.
Terug naar de
soortenlijst