Grijsgroene steenkorst

Grijsgroene steenkorst is een korstmos dat op zuur (kalkarm) gesteente (graniet, basalt, zandsteen, oude bakstenen muren, tegels) en ook op stoffige boomvoeten kan worden aangetroffen (3,10,11). Het thallus heeft een grofkorrelig, soredieus oppervlak en is door barsten in eilandjes (areolen) opgesplitst. De kleur is variabel, maar is meestal groenachtig op een lichtere achtergrond. Apotheciën zijn weinig talrijk en relatief zeldzaam (7,8). Ze zien er uit als zwarte schijfjes van 1 tot 1,5 mm diameter, dikwijls met een bochtige rand. Die rand heeft dezelfde zwarte kleur als het schijfje zelf (1,4). De alg in het korstmos is een Trebouxia soort (1). Grijsgroene steenkorst is gevoelig voor luchtvervuiling met stikstofoxide (2). De thalli bevatten atranorine, een stof met antibacteriële, antivirale en antischimmel eigenschappen, en ook arthotheline en thuringion, antioxidanten (5,11).

De genusnaam Lecidella is afgeleid van het Griekse woord lecidos, dat “bord” of “kom” betekent, en het Latijnse achtervoegsel ella, dat aangeeft dat Lecidella een afsplitsing is van Lecidea. De soortnaam scabra betekent “ruw”. Lecidea protrusa,Lecideila aequata ß fatiscens, Lecidea latypea f. fatiscens, Lecidea scabra en Lecidea enterochlora zijn synoniemen van Lecidella scabra (8).

We hebben thalli van de grijsgroene steenkorst gevonden op een zwerfsteen in het Smitpark in Zuidhorn, aan de oostkant van de steen, en ook op verticale stenen van een hunebed bij Anloo. We hebben de soort vermoedelijk veel vaker gezien, maar hij is dikwijls niet met zekerheid te identificeren (9).

1. Association Française de Lichénologie. Lecidella scabra. www.afl-lichenologie.fr
2. Davies L, Bates JW, Bell JNB, James PW, Purvis OW (2007) Diversity and sensitivity of epiphytes to oxides of nitrogen in London. Envir Pollut 146:299-310.
3. Farmer AM (1993) The effects of dust on vegetation—a review. Environ Pollut 79:63-75.
4. Gérault A . Lecidella scabra (Taylor) Hertel & Leuckert. Marine, Maritime and Oceanic Lichens, www.lichensmaritimes.org.
5. Hertel H, Leuckert C (1969) Über Flechtenstoffe und Systematik einiger Arten der Gattungen Lecidea, Placopsis und Trapelia mit C+ rot reagierendem Thallus. Willdenowia 5:369-383.
6. Knoph JG, Leuckert C, Rittner W (1997) Chemie und Verbreitung von Lecidella scabra (Taylor) Hertel & Leuck. Bibliotheca Lichenologica 67:33–46.
7. Lecidella scabra. Document op: Dorset Nature, www.dorsetnature.co.uk
8. Poelt J (1961) Die mitteleuropäischen Arten der Lecidea-goniophila-Gruppe. Ber Bayer Bot Ges 34: 82–91.
9. Silverside AJ (2013) Lecidella scabra (Taylor) Hertel & Leuckert. Images of British Lichens, lastdragon.org.
10. Sparrius L (2012) Grijsgroene steenkorst Lecidella scabra (Taylor) Hertel & Leuckert. Document op www.verspreidingsatlas.nl.
11. Zdunczyk A, Kukwa M (2014) A revision of sorediate crustose lichens containing usnic acid and chlorinated xanthones in Poland. Herzogia 27:13-40.