Groen boomschildmos (Flavoparmelia soredians)
Tot
1976 was groen boomschildmos alleen bekend uit Centraal en Zuid Afrika,
Argentinië, Chili, Nieuw Zeeland, Engeland, Frankrijk, Ierland, Italië
en Portugal (3). Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is dit
korstmos wereldwijd echter met een opmars bezig. Het dook op in
Australië, Tasmanië, België, Bulgarije, Duitsland, Montenegro, Marokko,
Nederland [sinds 1987 of 1990 (12)], Noorwegen, Rusland, Spanje, Zweden
en Turkije (3). De soort werd pas in 2006 voor het eerst in
Zwitserland aangetroffen (1), en tussen 2011 en 2016 op negen locaties
in Hongarije (3). In
Noorwegen lijkt de soort te zijn geïntroduceerd doordat in de 0mgeving
van Stavanger jonge boompjes uit Nederland werden aangeplant (8). Groen
boomschildmos staat te boek als een korstmos dat de voorkeur geeft aan
een vochtig en warm klimaat (3,11). Als redenen voor de recente
uitbreiding van de soort worden aangegeven: een verbetering van de
luchtkwaliteit (minder SO2 in de atmosfeer), het milder worden van het
klimaat en eutrofiëring via afzetting van stof (2,3,4). Groen
boomschildmos groeit vooral op de goedbelichte stam van allerlei
loofbomen (esdoorn, els, tamme kastanje, hazelaar, beuk, es, populier,
eik, wilg, lijsterbes, linde, iep), op bewerkt hout van zulke bomen en
in zeldzame gevallen ook op zonnige, kiezelhoudende rotsen (3,4,5), op
dakpannen of beton (10).Apotheciën zijn in Duitsland, Engeland en Frankrijk bij dit korstmos zeldzaam (4,5,10). In Nederland ontbreken ze altijd (6).
Het thallus van groen boomschildmos is bladvormig, grijsgroen en
meestal ongeveer 5 (maximaal 10) cm groot. Het heeft min of meer
afgeronde lobben die minder dan 1 cm breed zijn (2,6). Pseudociphellen (zoals gewoon schildmos die heeft) ontbreken bij dit korstmos geheel. De
onderzijde van het thallus is bleek groengeel en enigszins gerimpeld
bij het centrum (2). Groen boomschildmos lijkt sterk op bosschildmos (Flavoparmelia caperata),
maar verschilt van die laatste soort door de vorm van de thalluslobben
(die zijn bij groen boomschildmos smaller en dichter tegen het
substraat aangedrukt), de vorm van de soralen (scherp begrensd en rond
met meelachtig bepoederde sorediën bij groen boomschildmos, minder
scherp begrensd en ruw met korrelige sorediën bij bosschildmos), en
een verschillende kleurreactie op reagentia (2,3,4,6,9,10). De fotobiont in groen boomschildmos is een Trebouxia-soort (2,7).
Naam
De genusnaam Flavoparmelia betekent “gele Parmelia”. De toevoeging flava heeft betrekking op de geelgroene kleur van het thallus. Parmelia is vermoedelijk afgeleid van het Latijnse woord parma, dat “schildje” betekent. De soortnaam soredians betekent "met sorediën". Parmelia soredians is een synoniem van Flavoparmelia soredians (2).
Waar gevonden
We
hebben groen boomschildmos gevonden op de stam van zomereiken langs het
Ruiten A-kanaal in Barnflair (Gr.), op een verticaal oppervlak van een
houten hek in Hulshorst (Ge.), en op een horizontaal oppervlak van een
houten hek in het natuurgebied De Plateaux bij Bergeijk (N.Br.).
Literatuur
1.
Aptroot A, Honegger R (2006) Lichens in the New Botanical Garden of the
University of Zürich, Switzerland. Bot Helv 116:135-148.
2. Association Française de Lichénologie. Flavoparmalia soredians. Document op afl-lichenologie.fr.
3. Farkas E, Lajtha-Tabajdi A, Lökös L, Molnár K, Paczkó L, Sinigla M (2016) Flavoparmelia soredians (Parmeliaceae, lichenised Ascomycetes), a spreading lichen species in Hungary. Studia bot hung 47:5-12.
4. Flavoparmelia soredians. Document op dorsetnature.co.uk.
5. Gérault A. Flavoparmelia soredians (Nyl.) Hale. Document op lichensmaritimes.org.
6. Groen boomschildmos. Document op nl.wikipedia.org.
7.
Molins A, Moya P, García-Breijo FJ, Reig-Armiñana J, Barreno E (2018) A
multi-tool approach to assess microalgal diversity in lichens:
isolation, Sanger sequencing, HTS and ultrastructural correlations.
Lichenologist 50:123-138.
8. Nygaard E, Tønsberg T (2015) Liten eikelav Flavoparmelia soredians funnet ny for Norge i Stavanger. Blyttia 73:161-166.
9. Silverside AJ (2016) Flavoparmelia soredians (Nyl.) Hale (= Parmelia soredians Nyl.). Document op lastdragon.org.
10. Sorediane Blattflechte. Document op 123pilzsuche.de.
11.
Tretiach M, Baruffo L, Piccotto M (2012) Effects of Mediterranean
summer conditions on chlorophyll a fluorescence emission in the
epiphytic lichen Flavoparmelia soredians: a field study. Plant Biosystems 146(Sup.1):171-180.
12.
Van den Broeck D, Aptroot A, Jordaens D, Spier L (2009) Korstmossen in
de Boulonnais (Frankrijk, Pas-de-Calais). Buxbaumiella 84:13-31.
Terug naar de soortenlijst