Izabelkleurig breeksteeltje (Conocybe albipes)
Izabelkleurige
breeksteeltjes zijn kleine paddenstoeltjes met een hoed die een stompe
kegelvorm heeft. De hoed is maximaal 2 tot 3 cm hoog en breed.
Hij is zoals de naam aangeeft, "izabelkleurig", dat wil zeggen:
geelachtig of vuilwit, en kan van zwakke lengtegroeven zijn voorzien
(8). De steel van de vruchtlichamen is lang en dun (tot 11
cm hoog en 3 mm dik), wit, bepoederd en onderaan enigszins
verdikt. De plaatjes aan de onderzijde van de hoed staan dicht opeen,
zien er aanvankelijk bleek okerkleurig uit maar worden spoedig roest-
of kaneelbruin. Het mycelium van deze paddenstoeltjes leeft van de afbraak van
dood plantaardig materiaal. Ze verschijnen dikwijls op voedselrijke
grazige plaatsen, in gemaaide gazons, sportvelden, parken en weiden,
vooral na een forse regenbui en blijven hooguit 2 dagen staan -
dikwijls nog veel korter (3,4,8,10). Hoewel het niet echt
mestpaddenstoelen zijn, zijn ze in India op
rottend stro en olifantenmest aangetroffen (1). In Duitsland werden ze gevonden
op gecomposteerd tuinafval dat veel houtsnippers bevatte
(6). Canadese onderzoekers hebben ontdekt dat het mycelium van het
izabelkleurig breeksteeltje een gifstof produceert in speciale cellen.
Wanneer nematoden
(microscopisch kleine wormpjes die in de bodem leven) met deze stof in
contact komen, worden ze verlamd en bij herhaald contact
zelfs gedood. Het gif beschermt de schimmel
vermoedelijk tegen vraat. Maar het mycelium van het izabelkleurig
breeksteeltje is niet in staat om de gedode wormpjes te verteren en als
voedselbron te gebruiken, terwijl het mycelium van de oesterzwam (Pleurotus ostreatus) dit wel kan (7).
Naam
De genusnaam Conocybe betekent "kegelhoofd" - dus "kegelvormige hoed" (4) - de soortnaam albipes "witte voet". Bolbitius albipes, Bolbitius lacteus, Conocybe apala var. albipes, Galera lactea en Conocybe lactea zijn synoniemen van Conocybe albipes (1,2,4).
De Nederlandse naam "breeksteeltje" heeft betrekking op de broze steel
van de paddenstoeltjes uit dit geslacht, die gemakkelijk "knakt". Die
steel is bij heel jonge exemplaren massief, maar wordt spoedig hol. De verwantschappen binnen de familie van de Bolbitiaceae, waaronder het geslacht Conocybe, zijn onderzocht met moleculair-biologische technieken (11).
Eetbaarheid/nut
Izabelkleurige breeksteeltjes hebben geen enkele geur of smaak en
worden beschouwd als oneetbare paddenstoelen (3). Ze zijn waarschijnlijk zelfs
giftig. De bijzonder gevaarlijke amatoxinen, die bekend zijn
van de groene knolamaniet, ontbreken in de vruchtlichamen van Conocybe albipes, maar zijn wel aangetroffen in Noordamerikaanse exemplaren van een verwante soort, het klein
breeksteeltje (Conocybe filares). Phallotoxinen (andere gifstoffen van amanieten) zijn bij Conocybe albipes wel aanwezig (5,9).
Waar aangetroffen
We vonden izabelkleurige breeksteeltjes in gazons
langs de Thorbeckestraat en in het grazige perk aan het eind van de
Sportlaan, tegenover de sporthal. Steeds in flink aantal.
Literatuur
1. Amandeep K, Atri NS, Munruchi K (2015) Diversity of species of the genus Conocybe (Bolbitiaceae, Agaricales) collected on dung from Punjab, India. Mycosphere 6:19-42.
2. Arnolds E (2003) Notulae ad floram agaricinam Neerlandicam - XI. New combinations in Conocybe and Pholiotina. Persoonia 18:225-230.
3. Conocybe apala. Document op en.wikipedia.org.
4. Conocybe apala (Fr.) Arnolds - Milky Conecap. Document op first-nature.com.
5. Hallen HE, Watling R, Adams GC (2003) Taxonomy and toxicity of Conocybe lactea and related species. Mycol Res 107:969-979.
6. Hübner HJ (2004) Pilze auf Kaufbeurer Komposterde. Z Mykol 70:171-186.
7.
Hutchison LJ, Madzia SE, Barron GL (1996) The presence and antifeedant
function of toxin-producing secretory cells on hyphae of the
lawn-inhabiting agaric Conocybe lactea. Can J Bot 74:431-434.
8. Krüger M u.Ä. Milchweißes Samthäubchen. Document op de.wikipedia.org.
9.
Luo H, Hallen-Adams HE, Walton JD (2009) Processing of the
phalloidin proprotein by prolyl oligopeptidase from the mushroom Conocybe albipes. J biol Chem 284:18070-18077.
10. Tanchaud P (2015) Conocybe albipes (G.H.Otth) Hauskn. Document op mycocharentes.fr.
11.
Tóth A, Hausknecht A, Krisai-Greilhuber I, Papp T, Vágvölgyi C, Nagy LG
(2013) Iteratively refined guide trees help improving alignment and
phylogenetic inference in the mushroom family Bolbitiaceae. PLOS One 8:e56143.
Terug naar de soortenlijst