Korsthoutskoolzwam

De korsthoutskoolzwam is een paddenstoelsoort die als parasiet maar ook als saprofiet leeft op allerlei loofbomen, vooral op beuken, linden en esdoorns (1). De schimmel kan een boom infecteren via diens wortels maar ook via wonden bij de stamvoet die het gevolg zijn van aanrijdingen (4,6). In een geïnfecteerde boom is er soms maar één, maar kunnen ook meerdere individuen van de schimmel aanwezig zijn (4). In het voorjaar verschijnt de "imperfecte" vorm van de schimmel op zijn gastheerboom. Die ziet eruit als platte "korstjes" met witte randen en een grijzig bovenoppervlak vanwege de ongeslachtelijke conidiosporen die daar worden gevormd in conidiën (zie de foto linksboven). De volgroeide vorm van de schimmel ziet er uit als een korstvormig stroma van 0,2 tot 2 cm dik met een onregelmatig gegolfde rand. Een stroma is een korst van schimmeldraden waarin de sporenvormende structuren ingebed zijn, in dit geval gaat het om min of meer bolvormige peritheciën die via kleine openingen in de korst ascosporen afgeven. In dat stadium voelt het paddenstoelweefsel erg hard aan, en ziet er na veroudering uit als houtskool (1,7). De schimmel veroorzaakt zachtrot in de wortels en de stambasis van zijn gastheerboom, waardoor deze uiteindelijk zal omvallen (1,6). Omdat de sporen van de schimmel pikzwart van kleur zijn, kan de eigenaar van een bosperceel in eerste instantie denken dat er op zijn terrein een poging tot brandstichting heeft plaatsgevonden (1). De schade aan de gastheer is soms echter nauwelijks zichtbaar, en het plotselinge omvallen van de boom kan in stedelijke omgeving gevaarlijk zijn (3,9). De basenvolgorde van het genoom van de korsthoutskoolzwam is door Duitse onderzoekers vastgesteld (2). De paddenstoel was betrokken in een aantal palynologische onderzoeken naar veranderingen van het klimaat, de zomertemperatuur en de vegetatie tijdens het Holoceen (5,8,10).

De genusnaam Kretzschmaria is waarschijnlijk een eerbewijs aan een mycoloog die Kretzschmar heette, maar verdere details zijn ons niet bekend. De Duitse achternaam Kretzschmar betekent "caféhouder" of "kastelein". De soortnaam deusta ("verbrand" ) is een bijvoeglijk naamwoord uit het Latijn. Deze heeft betrekking op de aanblik van volwassen vruchtlichamen, die op sintels, houtskool of asresten lijken (9). Sphaeria deusta, Sphaeria maxima, Hypoxylon ustulatum, Nemania deusta, Stromatosphaeria deusta, Hypoxylon deustum, Ustulina vulgaris, en Ustulina deusta zijn synoniemen van Kretzschmaria deusta (1,9)

1. Brand-Krustenpilz. Document op de.wikipedia.org.
2. Büttner E, Gebauer AM, Hofrichter M, Liers C, Kellner H (2017) Draft Genome Sequence of the Wood-Degrading Ascomycete Kretzschmaria deusta DSM 104547. Genome Announc 5:e01076-17.
3. Giordano L, Gonthier P (2015) Kretschmaria deusta: un patogeno nascosto. Arbor 2:10-15.
4. Guglielmo F, Michelotti S, Nicolotti G, Gonthier P (2012) Population structure analysis provides insights into the infection biology and invasion strategies of Kretzschmaria deusta in trees. Fungal Ecol 5:714-725.
5. Innes J, Blackford J, Chambers F (2006) Kretzschmaria deusta and the Northwest European Mid-Holocene Ulmus Decline at Moel y Gerddi, North Wales, United Kingdom. Palynology 30:121-132.
6. Korsthoutskoolzwam Kretzschmaria deusta. Document op bomenbieb.nl.
7. Korsthoutskoolzwam. Document op nl.wikipedia.org.
8. Latalowa M, Pedziszewska A, Maciejewska E, Swieta-Musznicka J (2013) Tilia forest dynamics, Kretzschmaria deusta attack, and mire hydrology as palaeoecological proxies for mid-Holocene climate reconstruction in the Kashubian Lake District (N Poland). The Holocene 23:667-677.
9. O'Reilly P (2021) Kretzschmaria deusta (Hoffm.) P. M. D. Martin - Brittle Cinder. Document op first-nature.com.
10. Van Geel B, Engels S, Martin-Puertas C, Brauer A (2013) Ascospores of the parasitic fungus Kretzschmaria deusta as rainstorm indicators during a late Holocene beech-forest phase around lake Meerfelder Maar, Germany. J Paleolimnol 50:33-40.