De lila melkzwam is een nogal zeldzame paddenstoel die als ectomycorrhiza-partner groeit bij elzen (1,2), meestal op vochtige  en voedselrijke plaatsen, bijvoorbeeld aan een waterkant (3,5,9). Het mycelium van deze soort heeft een voorkeur voor wat oudere bomen (7). In het laagland groeit de zwam vooral bij de zwarte els (Alnus glutinosa), in berggebieden bij de witte (Alnus incana) (9). Jonge vruchtlichamen hebben een prachtige oudrose of lilarose kleur, maar bij veroudering kan de hoed er okerkleurig gaan uitzien (1,6). De hoed is aanvankelijk bol maar spreidt zich spoedig uit, met een indeuking in het midden. In het hoedcentrum kan een kleine papil aanwezig zijn (1,9). Het oppervlak voelt droog aan en is fluweelachtig of viltig van textuur. Kleurzones of banden zijn vrijwel niet aanwezig. De hoedrand is aanvankelijk regelmatig van vorm maar wordt spoedig gelobd of gegolfd, bovendien kan hij omgekruld zijn. De plaatjes aan de onderzijde hebben een bleke okerkleur, maar kunnen bij oude exemplaren dezelfde kleur krijgen als de hoed (1). Tussen de gewone plaatjes staan kortere exemplaren in (8). De steel van de paddenstoel is okerbruin of oker met bleekrose tinten; hij wordt spoedig hol en is dikwijls krom (1,6). Lila melkzwammen kunnen een doorsnee van 10 cm en een hoogte van 8 cm krijgen, maar blijven meestal kleiner. Het witachtige, waterige, scherp smakende melksap krijgt bij het opdrogen een groenachtig grijze tint (7). De paddenstoel heeft aanvankelijk een aangename, fruitige geur maar verspreidt wanneer hij wordt gedroogd een minder prettige lucht die aan witlof doet denken (6,14), volgens anderen aan lavas of geraniums (9). De paddenstoel komt voor in Azië, Europa en Noord Amerika (9). De ectomycorrhiza van de lila melkzwam is onderzocht met het lichtmicroscoop. Hyfen van de schimmel dringen door in opperhuid- en schorscellen van de wortels van de boom (10,11).

De genusnaam Lactarius is de aanduiding van een "melkzwam", d.w.z. een paddenstoel met melksap. De soortnaam lilacinus betekent lilakleurig (9). Lactarius lateritioroseus, Lactifluus lilacinus, Lactarius cyathula en Agaricus lilacinus zijn synoniemen van Lactarius lilacinus (1).

Lila melkzwammen zijn niet eetbaar (1,8,9). De karakteristieke kleur van de paddenstoel wordt veroorzaakt door het rode pigment lilacinon, waarvan de chemische structuur vastgesteld is (4,13,15).

Wij hebben lila melkzwammen gevonden in de oostpunt van het natuurpark De Oeverlanden, onder elzen. Volgens het Duitse blad Tintling kan de paddenstoel in een bepaald jaar talrijk zijn, om de volgende 10 jaar niet meer op zijn standplaats te verschijnen (7). We zullen dat in de gaten houden. De paddenstoel is ook aangetroffen in de Doezumer Mieden, door experts van de Nederlandse Mycologische Vereniging (12).

1. Bernoux JY (2013) Lactarius lilacinus. Document op champyves.fr.
2. Blaschke M, Helfer W (2003) Pilzwelt der Schwarzerle.  LWF Wissen 42:42-45.
3. Bremer P, Van Zanen CGA, Veerkamp MT (2007) The macrofungi on a former sea floor. Field Mycology 8:45-58.
4. Gill M (2003) Pigments of fungi (Macromycetes). Nat Prod Rep 20:615-639.
5. Kibby G (2010) Agarics and boletes of alder carr. Field Mycology 11:16-22.
6. Lactarius lilacinus (Lasch.) Fr. Document op fungipedia.org.
7. Lila Milchling Lactarius lilacinus. Document op tintling.com.
8. Lila Milchling. Document op 123pilze.de.
9. Lila Milchling. Document op de.wikipedia.org.
10. Pritsch K, Boyle H, Munch JC, Buscot F (1997) Characterization and identification of black alder ectomycorrhizas by PCR/ RFLPanalyses of the rDNA internal transcribed spacer (ITS). New Phytol 137:357-369.
11. Pritsch K, Munch JC, Buscot F (1997) Morphological and anatomical characterisation of black alder Alnus glutinosa (L.) Gaertn. ectomycorrhizas. Mycorrhiza 7:201-216.
12. Raangs K, Somhorst I (2012) Paddenstoelennieuws uit Groningen I. Groningen in vogelvlucht. Coolia 55:49-54.
13. Spiteller P, Arnold N, Spiteller M, Steglich W (2003) Lilacinone, a red aminobenzoquinone pigment from Lactarius lilacinus. J Nat Prod 66:1402-1403.
14. Tanchaud P (2012) Lactarius lilacinus (Lasch.) Fr. Document op mycocharentes.fr.
15. Velisek J, Cejpek K (2011) Pigments of higher fungi: a review. Czech J Food Sci 29:87-102.