Paarse korstzwam

De paarse korstzwam is een saprofiet en zwakte-parasiet die stammen en takken van loofbomen (wilg, berk, populier, es, beuk, iep, haagbeuk, eik, esdoorn, plataan, sering, meidoorn, pruim, appel, peer) en naaldbomen (den, spar, levensboom) kan aantasten (1,2). De vruchtlichamen kunnen resupinaat zijn, wat zeggen wil dat ze als een platte korst op het hout liggen, maar ook de vorm hebben van afstaande, elkaar overlappende hoedjes met een golvende, bleke rand (zie foto's linksboven). De bovenzijde is viltig en paarsbruin van tint. De rand en de onderzijde zijn helderder paars. Bij veroudering kan de paddenstoel grijs verkleuren (1,2). In vruchtbomen (vooral pruim, kers, abrikoos en perzik, maar ook appel en peer) kan de schimmel loodglansziekte veroorzaken. Een steeds grotere fractie van de bladeren van een aangetaste boom wordt dan zilverachtig van kleur, omdat de opperhuid van het blad loslaat en er een ruimte tussen het bladoppervlak en het bladmoes ontstaat. De aangetaste bladeren vallen vroeger dan normaal af en aangetaste takken kunnen van de boom afbreken. Uiteindelijk kan de ziekte tot de dood van de boom leiden (2,6,7). In een Engels (en een Duits) onderzoek naar de kolonisatie van doorgezaagde stammen behoorde de paarse korstzwam tot de soorten die het vroegst (binnen 24 weken) optraden, maar bij langere wachttijd (na 52 en 97 weken) aanmerkelijk minder vaak voorkwamen (3,12,13). De paddenstoel veroorzaakt witrot (11,12). Het is een schimmel met een hoge groeisnelheid en een relatief korte levenscyclus (12,13). De paddenstoel komt in landen met een gematigd klimaat over de hele wereld voor (14), maar schijnt in mediterrane en tropische gebieden te ontbreken (13).

De paarse korstzwam werd vroeger tot het genus Stereum gerekend en Stereum purpureum genoemd. Maar volgens moderne inzichten zijn de paarse en de gele korstzwam (Stereum hirsutum) helemaal niet nauw verwant. Ze worden nu zelfs in afzonderlijke orden van het schimmelrijk geplaatst (2). De genusnaam Chondrostereum is van twee Griekse woorden afgeleid: het woord chondros dat "kraakbeenachtig" of "korrelig", en het woord stereos dat "hard" betekent. De soortnaam purpureum betekent "purperkleurig".

Vruchtlichamen van de paarse korstzwam zijn niet eetbaar. Ze zijn taai en leerachtig van structuur (1). De paddenstoel is gebruikt om het uitlopen van ongewenste en invasieve boomsoorten (zoals de Amerikaanse vogelkers in Nederlandse bossen) te voorkomen en deze soorten biologisch te bestrijden (4,8,9). Vergelijkbare experimenten zijn uitgevoerd in Duitsland (13), Zwitserland (4), Finland (10,11), Canada (4,5) en Nieuw Zeeland (4).

1. Chondrostereum purpureum. Webdocument op www.fichasmicologicas.com.
2. Chondrostereum purpureum. Webdocument op en.wikipedia.org.
3. Coates D, Rayner ADM (1985) Fungal population and community development in cut beech logs. I. Establishment via the aerial cut surface. New Phytol 101:153-171.
4. De Jong M (2000) The BioChon story: deployment of Chondrostereum purpureum to suppress stump sprouting in hardwoods. Mycologist 14:58-62.
5. Gosselin L, Jobidon R, Bernier L (1999) Environmental fate studies relating to the use of Chondrostereum purpureum as a bioherbicide. Proc X Int Symp Biol Contr Weeds (Bozeman, Montana, USA), pp.707-708.
6. Loodglans (Stereum purpureum). Webdocument op www.bongerdgroteveen.nl (website over historische fruitrassen).
7. Loodglansziekte (Chondrostereum purpureum) (2015) Webdocument op beterebomen.nl.
8. Paarse korstzwam. Webdocument op nl.wikipedia.org.
9. Scheepens PC, Hoogerbrugge A (1989) Control of Prunus serotina in forests with the endemic fungus Chondrostereum purpureum. Proc VII Int Symp Biol Contr Weeds (Rome, Italy), pp.545-551.
10. Uotila A, Penttinen H, Salingre G (2006) Chondrostereum purpureum a potential biocontrol agent of sprouting. Forestry Research Report, Helsinki University, Helsinki, Finland.
11. Vartiamäki H., Hantula J, Uotila A (2009) Susceptibility of silver birch pruning wounds to infection by white-rot fungus (Chondrostereum purpureum), a potential bioherbicide. Silva Fennica 43:537-547.
12. Violetter Knorpelschichtpilz Chondrostereum purpureum. Webdocument op tintling.com.
13. Violetter Knorpelschichtpilz. Webdocument op de.wikipedia.org.
14. Wall RE (1986) Pathogenicity of Chondrostereum purpureum to yellow birch. Plant Disease 70:158-160.