Peksteel (Polyporus badius)
De
peksteel is een paddenstoel die leeft van de afbraak van dood loofhout,
vooral van populier en beuk (1), maar ook es en wilg (13), esdoorn,
paardenkastanje, tamme kastanje, els, berk, prunus, robinia, eik, linde
en iep (8,9,14). Hij wordt beschouwd als een kenmerkende soort voor
vochtige bossen op voedselrijke klei (13). Volgens
een Duits onderzoek komt hij alleen voor in min of meer natuurlijk
bos en ontbreekt hij in intensief beheerd productie- of cultuurbos
(10). In het zuiden van Finland bereikt hij de uiterste noordgrens
van zijn areaal (11). Het mycelium veroorzaakt witrot (14). De
hoed van de vruchtlichamen kan 2 tot 25 cm groot worden (13,14). Het
hoedoppervlak is glad, glanzend, kaal en roodbruin tot zwartbruin
van kleur. De rand van de hoed is scherp en dun, enigszins tot sterk
gegolfd, en dikwijls lichter dan de rest van de hoed. De onderkant
van de hoed is wit en heeft erg kleine poriën (5 tot 8 per mm,
onzichtbaar voor het blote oog) met een ronde of hoekige vorm. De
poriën lopen af langs de steel. De steel van de paddenstoel is
fluweelachtig behaard en (in ieder geval aan de basis) diep bruinzwart
tot zwart (13). Wanneer het mycelium van de peksteel in het
laboratorium gekweekt wordt, is het in staat om ongeslachtelijke
sporen te vormen (4).
Naam
De genusnaam Polyporus betekent "met vele poriën", de soortnaam badius "roodbruin"
(14). De Nederlandse naam "peksteel" en de Engelse namen "black-footed
polypore" en "black leg" hebben betrekking op het feit dat de steel van
de paddenstoel ófwel helemaal, of onderaan, een donkere kleur
heeft. De verwantschap tussen Polyporus badius en andere Polyporus-soorten is onderzocht met behulp van moleculair-biologische technieken (2,7,15). Boletus badius, Boletus calceolus, Boletus durus, Boletus perennis, Grifola badia, en Polyporus picipes zijn synoniemen van Polyporus badius (3). Andere synoniemen zijn Polyporus durus (12), Polyporellus picipes (12) en Royoporus badius (14). De (veel zeldzamere) druppelhoutzwam (Polyporus melanopus) lijkt op de peksteel. De macro- en microscopische verschillen tussen beide soorten zijn in een Duits artikel beschreven (5).
Eetbaarheid/nut
Vruchtlichamen
van de peksteel ruiken zoetig, maar zijn vanwege hun taaiheid niet eetbaar (12-14). De peksteel maakte deel uit van een
onderzoek waarin tientallen zwamsoorten werden getest op hun vermogen
om houtsnippers te (voor)verteren ten bate van de papierindustrie (6).
Waar gevonden
In
Zuidhorn hebben we de peksteel nog niet gevonden, maar we vonden de
paddenstoel wel op het terrein van de gasopslag in
Grijpskerk, en ook in het Marnebos (Lauwersmeergebied).
Literatuur
1. Blaschke M (2006) Pilze an der Schwarzpappel. LWF-Wissen 52:39-41.
2. Dai YC, Xue HJ, Vlasák J, Rajchenberg M, Wang B, Zhou LW (2014) Phylogeny and global diversity of Polyporus group Melanopus (Polyporales, Basidiomycota). Fungal Diversity 64:133-144.
3. Donk MA (1969) Notes on European Polypores III. Notes on species with stalked fruitbody. Persoonia 5:237-263.
4. Ingold CT (1986) Asexual spores of Polyporus squamosus and P.badius. Trans Br mycol Soc 87:613-616.
5. Jahn H (1973) Polyporus melanopus und P.badius (picipes) - ein Vergleich. Westf Pilzbriefe 9:50-60.
6. Job D (2002) Assessment of selected decay Basidiomycetes for selective biodefibrillation of Picea abies wood. Mycol Progr 1:123-129.
7. Krüger D, Gargas A (2004) The basidiomycete genus Polyporus – an emendation based on phylogeny and putative secondary structure of ribosomal RNA molecules. Feddes Rep 115:530-546.
8. Kunttu P, Kulju M, Kotiranta H (2015) Contributions to the Finnish aphyllophoroid fungi (Basidiomycota): New and rare species. Czech Mycology 67:137-156.
9. Markkanen A, Halme P (2012) Polypore communities in broadleaved boreal forests. Silva Fennica 46:317-331.
10.
Müller J, Engel H, Blaschke M (2007) Assemblages of wood-inhabiting
fungi related to silvicultural management intensity in beech forests in
southern Germany. Eur J Forest Res 126:513-527.
11. Niemelä T, Kotiranta H (1991) Polypore survey of Finland 5. The genus Polyporus. Karstenia 31:55-68.
12. O'Reilly P (2023) Polyporus durus (Timmerm.) Kreisel - Bay Polypore. Document op www.first-nature.com.
13. Peksteel. Document op nl.wikipedia.org.
14. Royoporus badius. Document op en.wikipedia.org.
15. Sotome K, Hattori T, Ota Y, To-anum C, Salleh B, Kakishima M (2008) Phylogenetic relationships of Polyporus and morphologically allied genera. Mycologia 100:603-615.
Terug naar de soortenlijst