Plat dambordje

Het plat dambordje is een korstmos dat groeit op harde kalksteen (1,9) en daardoor ook te vinden is op grafzerken en monumenten (2,3,10). Wanneer het thallus niet wordt verstoord, kan het honderden jaren oud en wel 30 cm groot worden (2,4,10). Kleine landslakjes voeden zich echter graag met dit korstmos en kunnen het beschadigen (5). Het thallus van het plat dambordje is dik en door fijne barstjes in een groot aantal eilandjes opgedeeld. In deze eilandjes zijn de apotheciën zichtbaar als kleine zwarte puntjes. Het thallus is witachtig, bleekgrijs of okerkleurig, heeft een cirkelvorm en kan door een donker prothallus zijn omgeven (4,6). De fotobionten in het plat dambordje zijn groene algen uit de orde van de Chlorococcales (6).

De genusnaam Circinaria houdt verband met het werkwoord circinare, “een cirkel beschrijven”. Deze heeft betrekking op de ronde vorm van het thallus. De soortnaam calcarea is afgeleid van het woord calx en betekent “van kalksteenbodems”. Aspicilia calcarea is een synoniem van Circinaria calcarea. De genetische verwantschap van korstmossen in het genus Aspicilia is onderzocht met moleculair biologische technieken (1,8). Ook anatomische en chemische kenmerken zijn voor verwantschapsonderzoek in dit geslacht gebruikt (7).

1. Aras S, Cansaran D, Türk AÖ, Kandemir I, Candan M (2007) Resolving genetic relationships in manna group of lichens from genus Aspicilia. Afr J Biotechnol 6:1154-1160.
2. Brander J, Jansson E, Sirkel A, Solaja AK, Theorin G (2011) Growth curve and aspect control for the lichen Aspicilia calcarea on Fårö island, Sweden. Unpublished Geography C Report, Department of Social and Economic Geography, Uppsala University.
3. Caneva G, Fidanza MR, Tonon C, Favero-Longo SE (2020) Biodeterioration patterns and their interpretation for potential applications to stone conservation: A hypothesis from allelopathic inhibitory effects of lichens on the Caestia pyramid (Rome). Sustainability 12:1132.
4. Circinaria calcarea. Document op Fungi and Lichens of Great Britain and Ireland, fungi.myspecies.info.
5. Fröberg L, Baur A, Baur B (1993) Differential herbivore damage to calcicolous lichens by snails. Lichenologist 25:83-95.
6. Gérault A. Aspicilia calcarea (L.) Mudd. Document op Marine, Maritime and Oceanic Lichens, www.lichensmaritimes.org.
7. Hafellner J (1991) Die Gattung Aspicilia, ihre Ableitungen nebst Bemerkungen über cryptolecanorine Ascocarporganisation bei anderen Genera der Lecanorales (Ascomycetes lichenisati). Acta Botanica Malacitana 16:133-140.
8. Nordin A, Savic S, Tibell L (2010) Phylogeny and taxonomy of Aspicilia and Megasporaceae. Mycologia 102:1339-1349.
9. Silverside AJ (2016) Aspicilia calcarea (L.) Mudd. Document op Images of British Lichens, lastdragon.org.
10. Winchester V (1988) An assessment of lichenometry as a method for dating recent stone movements in two stone circles in Cumbria and Oxfordshire. Bot J Linn Soc 96:57-68.