Porseleinzwam

Porseleinzwammen groeien in groepjes of bundels op loofhout, meestal van de beuk, maar soms ook op ander hout waarin ze een karakteristieke vorm van witrot (zachtrot) veroorzaken (2,3). De schimmel is een zwakteparasiet op de stam en takken van oude nog levende bomen, maar kan na de dood van zijn gastheer nog lang als saprotroof op het dode hout aanwezig blijven. De hoed van de vruchtlichamen is aanvankelijk kegelvormig of bol, maar wordt bij het ouder worden platter. Het hoedoppervlak is glad of licht gerimpeld, aanvankelijk dikwijls olijfgrijs maar later ivoorwit (waarbij het hoedcentrum licht okerkleurig kan blijven). De hoed heeft een doorsnee van 2 tot 8 cm. De plaatjes aan de onderzijde van de hoed zijn wit en staan ver uiteen. Ze zijn bochtig aangehecht en kunnen kort op de steel aflopen . De steel is wit, onderaan dikker dan bovenaan en vlekkerig of streperig olijfgrijs bij de voet. Om de steel is een duidelijke ring aanwezig (6,7,8).

De genusnaam Oudemansiella is een eerbetoon aan de Nederlandse mycoloog Corneille Antoine Jean Abram Oudemans (1825-1906). De Latijnse soortnaam mucida betekent "slijmerig". De Nederlandse naam porseleinzwam verwijst naar de aanblik van de hoed. Bij volgroeide vruchtlichamen is het hoedoppervlak ivoorwit, dun en doorschijnend. Agaricus mucidus, Collybia mucida, Armillaria mucida, en Mucidula mucida zijn synoniemen van Oudemansiella mucida (6,7).

Porseleinzwammen zijn eetbaar (8,9) en worden in China, India en Rusland voor menselijke consumptie gebruikt. De paddenstoel kan worden gekweekt op een medium waaraan rijstzemelen en zaagsel van eikenhout zijn toegevoegd (5). De vruchtlichamen bevatten diverse antibiotica (1,4,8), waaronder mucidine, dat wordt toegepast om schimmelinfecties bij de mens te behandelen. Het mycelium produceert zulke antibiotica vermoedelijk om te verhinderen dat andere, concurrerende schimmels op zijn gastheerboom gaan groeien (6,7). Van sterol-achtige plantenstoffen uit het mycelium van de porseleinzwam zijn de chemische structuren ook bepaald (10).

1. Anke T, Hecht HJ, Schramm G, Steglich W (1979) Antibiotics from Basidiomycetes IX. Oudemansin, an antifungal antibiotic from Oudemansiella mucida (Schrader ex Fr.) Hoehnel (Agaricales). J Antibiot 32:1112-1117.
2. Daniel G, Volc J, Nilsson T (1992) Soft rot and multiple T-branching by the basidiomycete Oudemansiella mucida. Mycol Res 96:49-54.
3. Daniel G, Volc J, Kubatova E (1994) Pyranose Oxidase, a Major Source of H2O2 during Wood Degradation by Phanerochaete chrysosporium, Trametes versicolor, and Oudemansiella mucida. Appl Environ Microbiol 60:2524-2532.
4. Kettering M, Sterner O, Anke T (2004) Antibiotics in the chemical communication of fungi. Z Naturforsch 59c:816-823.
5. Lee GW, Jaysinghe C, Imtiaj A, Shim MJ, Hur H, Lee MW, Lee KR, Kim SH, Kim HY, Lee UY, Lee TS (2007) The Artificial Cultivation of Oudemansiella mucida on the Oak Sawdust Medium. Mycobiology 35:226-229.
6. O'Reilly P (2022) Oudemansiella mucida (Schrad.) Höhn. - Porcelain Fungus. Document op first-nature.com.
7. Oudemansiella mucida. Document op en.wikipedia.org.
8. Porseleinzwam. Document op nl.wikipedia.org.
9. Rai M, Ghosh S, Acharya K (2007) On nutritional parameters of Oudemansiella mucida. J Mycopathol Res 45:113-116.
10. Xu D, Li R, Deng S (2020) Study on separation and purification of the secondary metabolites of Oudemansiella mucida. IOP Conf Ser Mater Sci Eng 782 022008.