De rupsendoder is een Ascomyceet (zakjeszwam) die als parasiet leeft op de poppen van nachtvlinders, kevers of langpootmuggen (12). In de duinen betreft het dikwijls poppen van het bont grasuiltje Cerapteryx graminis (7), in Spanje ook poppen van de dennenprocessierups (Thaumetopoea pityocampa) (11). De rups van zo'n insect wordt geïnfecteerd, waarschijnlijk door het eten van met sporen besmette planten. Het dier verpopt zich in de grond. De paddenstoel groeit in en om de geïnfecteerde pop heen en doodt deze. De zwam vormt 2 tot 5 centimeter hoge, geeloranje tot knaloranje gekleurde, knotsvormige vruchtlichamen die (meestal in de herfst) uit de ondergrondse poppen opschieten (10). In feite gaat het hierbij niet om één enkel vruchtlichaam maar om een verzameling van individuele vruchtlichamen. Het oranjekleurige knotsje is aan de buitenzijde bedekt met een weefsellaag (het stroma) waarin de eigenlijke vruchtlichamen (peritheciën) verzonken zijn (2). Op de detailfoto's rechtsboven zijn die peritheciën als wratvormige knobbeltjes te zien. Het steunweefsel aan de binnenkant van de paddenstoel (het zogenaamde trama) is bleker van kleur dan het oppervlakkige stroma. Uit de peritheciën komen de sporen vrij die voor de verspreiding van de schimmel zorgen. Vruchtlichamen van de rupsendoder hebben een levensduur van enkele weken (7). Ruim twee weken later stond onze paddenstoel er inderdaad nog steeds, en de peritheciën waren duidelijker zichtbaar geworden (zie foto rechtsboven). De fel oranje knotsjes van de rupsendoder kunnen solitair of in groepjes van meerdere exemplaren op één pop verschijnen (11).

De genusnaam Cordyceps is afgeleid van het Griekse woord kordule, dat "knots", en het woord kephale, dat "hoofd" betekent (13). De soortnaam militaris betekent "gewapend (of versierd) als een soldaat". Blijkbaar deed het felgekleurde vruchtlichaam de naamgever denken aan een kwast of een pluim op een helm of een pet. Clavaria militaris en Torrubia militaris zijn synoniemen van Cordyceps militaris (10).