Spitse knotszwam (Clavaria falcata) ?
De
spitse knotszwam is een opvallende, helderwitte paddenstoel
die in
schrale, onbemeste graslanden groeit (3,8), maar ook in bosachtige omgeving
tussen gras en mos langs paden (4,9,10) kan verschijnen. Volgens het Overzicht van de Paddenstoelen
in Nederland
(1995) komt hij voor op "mineraalrijke kleiïge of
lemige bodems, op kalere plekjes in open bossen en in schrale
graslanden". Het
vruchtlichaam
bestaat uit een lang, stok- of knotsvormig bovengedeelte en een
kortere, ronde, witachtige steel. Het knotsgedeelte staat rechtop, maar
de steel is min of meer horizontaal, en via een
"knik" aan de
knots gehecht (3). Zowel de steel als de knots is enigszins
doorschijnend. De vruchtlichamen hebben meestal een tamelijk spitse, maar
in sommige gevallen een afgeronde top.
Ze staan alleen of
in gering aantal bij elkaar, en groeien dus niet in bundels.
De paddenstoel kan 7 à 8 centimeter hoog en 2 tot 4
millimeter dik worden. Hij is aan de binnenzijde hol. De soort is
karakteristiek voor oud, schraal, bemost grasland dat niet door boeren
wordt gebruikt (2,3). Men
neemt aan dat het mycelium leeft van de afbraak van dood plantaardig
materiaal. Knotszwammen hebben een wijde
verspreiding:
van Spitsbergen in het Noorden (7) tot het Middellandse
Zeegebied (5), en van West Europa tot ZO Azië (1).
Naam
De genusnaam Clavaria is
afgeleid van het Latijnse woord clava
dat "knots" betekent; de vruchtlichamen van dit genus zijn knotsvormig. De soortnaam falcata
komt van het Latijnse woord
falcatus
en betekent "sikkelvormig". Dit heeft wellicht betrekking op de "knik"
of "bocht" aan de onderzijde waardoor de paddenstoel behalve op een
knots ook op een sikkel lijkt. Clavaria
asterospora wordt door Nederlandse mycologen beschouwd als
een synoniem van Clavaria
falcata. Er zijn veel paddenstoelsoorten die op Calvaria falcata
lijken, bijvoorbeeld de wormvormige knotszwam (Clavaria fragilis).
Daarom hebben we achter de titel van deze pagina een
vraagteken gezet. Om een knotszwam op naam te kunnen
brengen
is microscopisch
onderzoek noodzakelijk.
Eetbaarheid/nut
De
spitse knotszwam is misschien eetbaar, maar veel te klein en te
zeldzaam om hem voor consumptie te verzamelen. Volgens de
meeste mensen hebben de vruchtlichamen geen opvallende geur (6), maar volgens sommige
waarnemers ruiken ze naar knoflook (1).
Waar gevonden
We
hebben deze fraaie paddenstoel gevonden ten zuiden van
het wandelpad dat vanaf het zuidwestelijk einde van de Sportlaan in
westelijke richting door het Smitpark loopt. De zwammen
stonden in een vochtige grazige berm, op een nogal kale plek waar het
gras dun was en vermengd met mos. De gemeente had hier (in
het najaar van 2013) snoeiafval van struiken en
bomen neergegooid,
en de vruchtlichamen stonden naast deze afvalhoop. De groeiplaats werd
door bomen overschaduwd.
Literatuur
1.
Maneevun
A, Sanoamuang N (2010) Monograph of eight simple-club shaped Clavaroid
fungi from Nam Nao National Park based on morphological and molecular
biological data. KKU Res J 15:258-270.
2. Milburn J a.o. Clavaria.
Webdocument op en.wikipedia.org.
3. Oertel
B, Fuchs HG (2001) Pilzfloristische Beobachtungen auf Magerwiesen und
Halbtrockenrasen im linksrheinischen Mittelgebirge: Clavariaceen sowie
weitere bemerkenswerte Asco- und Basidiomyceten. Z Mykol 67:179-212.
4. Oud M (2016)
Paddenstoelen van schrale weiden, bermen en dijken ook in bossen.
Webdocument op www.naturetoday.com.
5. Pancorbo F, Ribes MA
(2010) Setas de dunas mediterráneas. Bol Soc Micol Madrid 34:271-294.
6. Ribes MA
(2015 ) Clavaria
falcata Pers. (C.asterospora)
Webdocument op www.micobotanicajaen.com
7.
Shiryaev AG, Mukhin VA (2010) Clavarioid-type fungi from Svalbard:
Their spatial distribution in the European High Arctic. North American
Fungi 5:67-84.
8. Studt O u.Ä.
Keulchen. Webdocument op de.wikipedia.org.
9. Tanchaud P (2015) Clavaria asterospora
Pat. Webdocument op www.mycocharentes.fr.
10. Weiße
Spitzkeulchen. Webdocument op www.123pilze.de.
Terug naar de soortenlijst