Vogelkersbladblaasje

Het vogelkersbladblaasje is een parasitaire schimmel die strikt gebonden is aan één enkele gastheerplant, de Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) (1,6,7). Door de aantasting ontstaan er blaasvormige uitstulpingen op jonge bladeren, die alleen of in groepjes bij elkaar kunnen staan. Deze blaasjes kunnen qua grootte en kleur sterk uiteenlopen. Sommige zijn lichtgroen, andere roodachtig. Soms zijn ze zo klein als een speldenkop of een potloodgummetje, maar in andere gevallen beslaan ze een groot deel van een blad. De waardplant reageert op de infectie door een woekering van cellen, zodat er blaasjes worden gevormd die moeten worden beschouwd als gallen. Bij veroudering kunnen deze blaasjes bruinachtig verkleuren doordat er weefsel van de plant afsterft. Zulke necrose wordt niet veroorzaakt door het vogelkersbladblaasje zelf, maar door secundaire infectie van het galweefsel door een andere schimmel (bijvoorbeeld een Cladosporium soort) (1). Aan de onderkant van een aangetast blad vormt Taphrina farlowii asci, die door de opperhuid van het blad heenbreken en sporen afgeven. Het blad ziet er op die plekken uit alsof het wit berijpt is (1,4). Soms vertonen niet alleen de bladeren maar ook de bloemen van de waardplant een galachtige woekering die eruitziet als gekroesde blaadjes; tot vruchtzetting komt de vogelkers dan niet (2,3,6,9). De levenscyclus van schimmels uit het geslacht Taphrina kent twee fasen: een haploïde fase waarin het organisme buiten zijn gastheer leeft als een saprofytische gist, en de parasitaire, intracellulaire myceliumfase die hierboven is beschreven (4). Taphrina farlowii kwam oorspronkelijk alleen voor in Noord Amerika, maar is vermoedelijk in Europa geïntroduceerd met zijn gastheerboom (6). In de afgelopen 15 of 20 jaar wordt de parasiet in Nederland steeds vaker en op steeds meer plaatsen gezien (9). Vooral in open terrein, zoals de duinen, is de schimmel tegenwoordig algemeen (9,10).

Naam
De genusnaam Taphrina is afgeleid van het Griekse woord taphrè of taphros, dat "gracht", "greppel", "geul", "sloot" of "groeve' betekent. De soortnaam farlowii is een eerbetoon aan William Gilson Farlow (1844-1919), een Amerikaanse mycoloog en fycoloog uit Cambridge, Massachusetts. De gallen van het vogelkersbladblaasje lijken wel wat op de krulziekte van de perzik, maar die wordt veroorzaakt door een andere schimmelsoort, Taphrina deformans (1). Exoascus varius is een synoniem van Taphrina farlowii (5,8).

Eetbaarhei/nut
Aangezien Amerikaanse vogelkers wordt beschouwd als een invasieve exoot ("bospest"), hebben sommige natuurbeheerders de hoop uitgesproken dat het vogelkersbladblaasje kan worden ingezet om de plant in toom te houden (2,9,10).

Waar gezien
We hebben door Taphrina farlowii aangetaste vogelkers-struiken gezien op de Vluchtheuvel in Ossendrecht (N.Br.), en in houtsingels die de Jilt Dijksheide bij Trimunt (Gr.) aan de westkant omgeven.

1. Butin H (2018) Parasitische Pilze auf Blättern der Spätblühenden Traubenkirsche: Ein Beitrag zum biologischen Pflanzenschutz. Journal für Kulturpflanzen 70:342-347.
2. Ellis WN (2024) Taphrina farlowii Sadebeck, 1890. Document op bladmineerders.nl.
3. Grosscurt AC (2020) New observations on the flower galls of the Ascomycetes Taphrina farlowii, T.padi and T.pruni on, respectively, Prunus serotina, P.padus and P.spinosa. Cecidology 35:43-51.
4. Kramer CL (2007) The Taphrinales. Document op studiesinmycology.org.
5. Mix AJ (1939) New species of Taphrina and new records from Western North America. Am J Bot 26:44-48.
6. Mix AJ (1949) A Monograph of the Genus Taphrina. Univ Kansas Sci Bull 33:3-167.
7. Mix AJ, McGregor RL (1949) Species of Taphrina in Kansas. Trans Kansas Acad Sci 52:352-354.
8. Ray WW (1939) Contribution to knowledge of the genus Taphrina in North America. Mycologia 31:56-75.
9. Roobeek K (2017) Parasitaire schimmel op Amerikaanse vogelkers verovert Nederland. Document op naturetoday.com.
10. Vogelkersbladblaasje. Document op nl.wikipedia.org.