De winterhoutzwam is een algemene paddenstoel, die tijdens de wintermaanden (september tot eind maart) op dode takken, stammen en stronken van loofbomen (vooral berk, maar ook els, lijsterbes, eik en beuk) kan verschijnen (1,4,9,13). Verdroogde, oude exemplaren kunnen tot laat in de zomer aanwezig bljven (14). Het mycelium veroorzaakt in het hout witrot (18). De hoed van de vruchtlichamen is 1 tot 8 cm breed, geelbruin tot donkerbruin van kleur en het hoedoppervlak is vaak viltig. De hoedrand is scherp en bij oudere exemplaren golvend. De steel is meestal midden onder de hoed geplaatst, geelbruin tot grijsbruin van kleur, wat lichter dan de hoed, en heeft een fijnviltig oppervlak. De poriën aan de onderzijde van de hoed zijn groot (1 tot 3 per mm), en rond tot langwerpig van vorm. Ze lopen niet of slechts een beetje langs de steel af. De onderzijde van de hoed is wit of gebroken wit (2,16,17). De paddenstoel komt voor in Europa, Azië en Noord Amerika (4,14,18). In Finland is het de meest algemene Polyporus soort (9). De vruchtlichamen kunnen worden aangetroffen in loof- en gemengd bos, houtwallen, parken en struweel (18). De invloed van licht en zwaartekracht op de groeirichting en stand van de vruchtlichamen is onderzocht (7,8,10,11). Sommige van deze experimenten werden uitgevoerd in een ruimteschip buiten de aarde (8).

Naam
De genusnaam Polyporus betekent: "met vele poriën", de soortnaam brumalis "van de winter". Het onderscheid tussen de winterhoutzwam, de voorjaarshoutzwam, de grootporiehoutzwam en verwante soorten wordt in een Duits artikel beschreven (3). De basenvolgorde van het complete genoom van de winterhoutzwam is vastgesteld (5). Boletus fuscidulus, Boletus brumalis en Polyporus fuscidulus zijn synoniemen van Polyporus brumalis (14).

Eetbaarheid/nut
Vruchtlichamen van de winterhoutzwam zijn voor mensen niet eetbaar (12,17,18); ze zijn veel te taai (14). Biotechnologen zijn in de paddenstoel geïnteresseerd omdat een groep enzymen uit het mycelium wellicht gebruikt kan worden om lignine uit dood plantaardig materiaal af te breken, zodat dit materiaal bruikbaar wordt als diervoeder (6).

Waar gevonden
Wij hebben een flink aantal exemplaren van de winterhoutzwam gevonden op twee dode, liggende berkenstammen langs een wandelpad door het Ballastplaatbos (Lauwersmeergebied). Volgens een Engels artikel zijn "stapels berkenstammen aan een bosrand" een kenmerkende vindplaats voor deze soort (15).

Literatuur
1. Garcia Bona LM (no date) Polyporus brumalis Pers ex Fr. Webdocument op guiahongosnavarra1garciabona.blogspot.com.
2. Hlasek J (no date) Winter Polypore - Polyporus brumalis. Webdocument op www.hlasek.com [erg mooie foto's]
3. Kreisel H (1963) Über Polyporus brumalis und verwandte Arten. Feddes Rep 68:129-138.
4. Kuo M (2015). Polyporus brumalis. Webdocument op www.mushroomexpert.com.
5. Lee SY, An J, Ryu SH Kim M (2017) De novo whole-genome sequencing of the wood rot fungus Polyporus brumalis, which exhibits potential terpenoid metabolism. Genome Announc 5:e00586-17.
6. Miyauchi S et al. (2018) Integrative visual omics of the white-rot fungus Polyporus brumalis exposes the biotechnological potential of its oxidative enzymes for delignifying raw plant biomass. Biotechnol Biofuels 11:201.
7. Moore D (1991) Perception and response to gravity in higher fungi - a critical appraisal. New Phytol 117:3-23.
8. Moore D (1994) Which way is up? Gravity sensing in basidiomycetes. In: Advances in Mushroom Biotechnology, (Nair MC, Gokulapalan C and Das L, eds), pp. 23-26. Scientific Publishers: Jodhpur, India.
9. Niemelä, Kotiranta H (1991) Polypore survey of Finland 5. The genus Polyporus. Karstenia 31:55-68.
10. Plunkett BE (1958) Translocatlon and pileus formation in Polyporus brumalis. Ann Bot 22:237-249.
11. Plunkett BE (1961) The change of tropism in Polyporus brumalis stipes and the effect of directional stimuli on pileus differentiation. Ann Bot 25:206-223.
12. Polypore d'hiver. Webdocument op mycorance.free.fr/valchamp.
13. Polyporus brumalis (Pers.: Fr.) Fr. - Winterhoutzwam. Informatie op www.verspreidingsatlas.nl.
14. Polyporus brumalis (Pers.) Fr. - Winter Polypore. Webdocument op www.first-nature.com.
15. Watling R (1984) Macrofungi of birchwoods. Proc R Soc Edinburgh 85B:129-140.
16. Winterhoutzwam - Polyporus brumalis (Pers.) Fr. Soortinformatie op waarneming.nl.
17. Winterporling, Winter Stielporling. Webdocument op www.123pilze.de.
18. Winter-Stielporling. Webdocument op de.wikipedia.org.