Zadelzwam (Polyporus squamosus)

Zadelzwam bij de Poon, stadium 1Zadelzwam bij de Poon, stadium 2Zadelzwam bij de Poon, stadium 3Zadelzwam bij de Hanckemalaan

Zadelzwammen zijn dikwijls te vinden in parken, recreatiebosjes, struikgewas op ruderaal terrein en loofbos op (vochtige) voedselrijke bodem. Ook bij wegbomen wordt de paddenstoel vaak aangetroffen. Doorgaans groeit hij op stronken, stobben en stammen (van iep, es, beuk, paardenkastanje, linde, esdoorn, plataan, populier en wilg), maar soms ook als wondparasiet hoog in levende bomen. Het mycelium veroorzaakt witrot door bij voorkeur de lignine uit het hout af te breken. Naast de normale, zijdelings gesteelde vorm (forma squamosus) bestaat er ook een (kleinere) vorm van de zwam waarbij de hoeden trompetvormig en centraal gesteeld zijn (forma rostkovii). Op soortenbank.nl lazen wij: "In de buisjes van een volgroeide zadelzwam rijpen in acht dagen zoveel sporen van elk 12 micron lang, dat men er een afstand van bijna 6000 kilometer mee kan overbruggen, als men alle sporen achter elkaar zou leggen". Dat is een werkelijk onvoorstelbaar aantal! Naast de normale basidiosporen, die in het vruchtlichaam ontstaan, kan het mycelium van de zwavelzwam ook ongeslachtelijke sporen vormen, als reactie op ongunstige milieu-omstandigheden (1).

Naam
De genusnaam Polyporus betekent "met vele poriën", de Latijnse soortnaam squamosus "schubbig". Dit laatste heeft betrekking op de schubben aan de bovenkant van de hoed.  (4).

Eetbaarheid/nut
In jonge toestand is de zwam eetbaar, maar erg smakelijk is hij niet en hij wordt al snel erg taai. Een Bulgaarse firma heeft ooit patent verkregen op een kweekmethode voor het mycelium van de zadelzwam zodat dit als voedingsmiddel kon worden gebruikt (6). In de natuur fungeren vruchtlichamen van de zadelzwam als voedselbron voor vele soorten kevers (2,3,7). Volgens één onderzoek zijn 246 keversoorten in meerdere of mindere mate van de paddenstoel afhankelijk.

Waar gevonden
We hebben zadelzwammen in Zuidhorn op vele plaatsen aangetroffen, o.a. in houtsingels rond de sportvelden, in houtsingels langs de spoorbaan Groningen-Leeuwarden en in de bermen van de Hanckemalaan. De drie foto's linksboven zijn gemaakt op 5 mei, 9 mei en 19 mei 2013, van één enkele dode stobbe. Ze geven een indruk van de snelheid waarmee de paddenstoel zich kan ontwikkelen. Binnen anderhalve week was het hout totaal bedekt en niet langer te zien. De meest rechtse foto toont een enkel vruchtlichaam op een populierenstobbe. De paddenstoel was hier erg groot geworden, en vertoonde de typische zadelvorm.

Literatuur
1. Ingold CT (1986) Asexual spores of Polyporus squamosus and P.badius. Trans Br Mycol Soc 87:613-616.
2. Klimaszewsky J, Peck SB (1987) Succession and phenology of beetle faunas (Coleoptera) in the fungus Polyporus squamosus (Huds.: Fr.) Karst.
(Polyporaceae) in Silesia, Poland. Can J Zool 65: 542-550.
3. Oude J de (2007) Het voorkomen van glanskevers van de genera Cychramus, Pocadius en Thalycra in Nederland (Coleoptera: Nitidulidae). Nederlandse Faunistische Mededelingen 26:51-64.
4. Polyporus squamosus (Huds.) Fr. - Dryad's Saddle. Document op www.first-nature.com.
5. Rockefeller A a.o. Polyporus squamosus. Document op en.wikipedia.org.
6. Torev AK (1980) Method for obtaining mycelium from the genus Polyporus. US Patent 4,212,947.
7. Weiss HB, West E (1920) Fungous insects and their hosts.
Proc Biol Soc Washington 33:1-20. 

Zie ook: Zadelzwam op soortenbank.nl en verspreidingsatlas.nl.

Terug naar de soortenlijst