Zijdeachtige beurszwam

De zijdeachtige beurszwam is een opvallende, zeldzame paddenstoel die als saprofiet of necrotrofe parasiet voorkomt op levende, nog overeind staande bomen of op gevelde boomstammen (8). Hij kan (zoals op de bovenstaande foto) uit holten of wonden van een levende boom te voorschijn komen, tot wel enkele meters boven de grond, maar ook op de wortels van een levende boom staan. Het kan daarbij gaan om: iep, beuk, esdoorn, populier, es, berk, paardenkastanje, eik, linde, meidoorn, appel (1,3) of andere loofbomen (walnoot, haagbeuk). Een overzicht van alle mogelijke gastheerbomen is te vinden in een Pools (6) en een Brits (1) artikel . In het noordoosten van de VS schijnt hij een voorkeur te hebben voor "maple trees" (esdoorns) waar ahornsiroop van afgetapt wordt (9). Een variëteit van de paddenstoel groeit echter juist op naaldhout (10). De vruchtlichamen zijn groot (diameter 5 tot 20 cm). Ze hebben een witte tot gebroken witte hoed met een zijdeachtig oppervlak waarop vezelige schubben aanwezig zijn. De plaatjes aan de onderkant staan dicht opeen. Ze zijn aanvankelijk wit, later rose of rose met bruine spikkels. De steel van de paddenstoel is witachtig tot licht okerkleurig, aan de basis knotsvormig verdikt en heeft een beurs (10) maar geen ring (1). Op de bovenstaande foto's is die beurs helaas niet te zien. De beurs is een overblijfsel van het omhulsel dat aanvankelijk de hele paddenstoel bedekte, toen hij er nog als een "ei" uitzag (1). De ontwikkeling van de vruchtlichamen van de zijdeachtige beurszwam is onderzocht met de optische en scanning electronenmicroscoop (2).

De soortnaam bombycina betekent "zijdeachtig", de genusnaam Volvariella "met een kleine volva", dat wil zeggen: een kleine beurs aan de voet van de steel. Agaricus bombycinus, Volvariopsis bombycina, Volvaria bombycina, Volvariopsis earleae en Volvaria earleae zijn synoniemen van Volvariella bombycina (4,5,8).

De zijdeachtige beurszwam is eetbaar (6,7,9) maar veel te zeldzaam om hem voor de maaltijd te verzamelen. In sommige landen (o.a. Hongarije) is het een beschermde soort en is het verzamelen of verhandelen van de vruchtlichamen verboden (7).

De paddenstoel op bovenstaande foto's is niet door ons gevonden, maar door dorpsgenoten van ons, de fam. de Haas. Zij hebben hem aangetroffen op een monumentale, levende populier in de oostberm van het Hoendiep O-zijde, tussen de Gaweg en de Sloep.

1. Ainsworth M (2005) Identifying important sites for beech deadwood fungi. Field Mycology 6:41-61.
2. Chiu SW, Moore D (1990) Development of the basidiome of Volvariella bombycina. Mycol Res 94:327-337.
3. Heilmann-Clausen J, Christensen M (2005) Wood-inhabiting macrofungi in Danish beech-forests - conflicting diversity patterns and their implications in a conservation perspective. Biological Conservation 122:633-642.
4. Shaffer RL (1957) Volvariella in North America. Mycologia 49:545-579.
5. Smith AH (1945) Volvaria bombycina. Mycologia 37:440-443.
6. Szczepkowski A, Kujawa A, Halama M (2013) Volvariella bombycina (Schaeff.) Singer in Poland: Notes on its ecology, distribution and conservation status. Pol J Environ Stud 22:41-51.
7. Volvariella bombycina. Webdocument op en.wikipedia.org.
8. Volvariella bombycina (Schaeff.) Singer - Silky Rosegill. Webdocument op www.first-nature.com.
9. Webster H (1902) Remarks on Volvaria. Rhodora 4:5-7.
10. Wolliger Scheidling. Webdocument op de.wikipedia.org.